Het Tolhuis bij Amersfoort

Het Tolhuis, Heiligenbergerweg 2 te Leusden.

Het tolhuis is vermoedelijk tussen 1807 en 1827 gebouwd. Links op de foto’s de brug over de A28, richting Amersfoort.

Bepleisterd bakstenen tolhuis (en jachtopzienershuis) op rechthoekige grondslag met een driekwart cirkelvormige uitbouw aan de westzijde (wegkant). Het huis is, evenals de tuinmanswoning, vermoedelijk tussen 1807 en 1827, gebouwd in cottagestijl. Het wordt overkapt door een rieten schilddak met rode vorstpannen en heeft een overstek. Aan de westzijde is het dak tot een halfrond schilddak uitgebouwd.

Aan de noordzijde is onlangs een nieuwe aanbouw onder rieten lessenaarsdak gerealiseerd, die voor de bescherming van ondergeschikt belang is. Centraal aan de voorzijde (weg/westkant) in een halfronde, ingezwenkte nis geplaatste deurpartij, bestaande uit een 4 ruitsdeur met 2 ruitsbovenlicht. Het kozijn van deze deurpartij volgt de ronding van de nis. Aan weerszijden een 6 ruitsschuifvenster. Omstreeks 1945 werd de driekwartcirkelvormige uitbouw aan de binnenzijde van twee rechte spouwmuren voorzien.

Aan de noordzijde is op de verdieping een 4 ruitsdakkapel aangebracht. Links van de driekwart cirkelvormige uitbouw heeft deze kant een 4 ruitsvenster op de begane grond. De zuidzijde heeft rechts van de cirkelvormige uitbouw op de begane grond twee 4 ruitsschuifvensters met luiken. Onder het linkervenster zit op souterrain-niveau een 2 ruitsvenster. Op de verdieping boven het linkervenster een klein 4 ruitsvenster.

De oostzijde (achterkant) heeft aan de rechterzijde de entreedeur met luifel; die beide van recente datum en dus voor de bescherming van onderge schikt belang zijn. Links zit op de begane grond een breed 4 ruitsvenster, dat waarschijnlijk omstreeks 1900 is aangebracht. Op de verdieping zit centraal in de gevel een klein, 17de eeuws kozijn en luik, dat waarschijnlijk omstreeks 1820, toen het huis gebouwd werd,van elders in het huis is verwerkt. Op de tweede verdieping is een enkelruits dakkapel aangebracht.

(bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
rijksmonumenten.nl